Jak radzić sobie z bólem u dzieci?

Ból u dziecka, zwłaszcza małego, to zawsze bardzo trudna i stresująca sytuacja zwłaszcza dla rodziców. Pojawia się wówczas silny niepokój o to, co te dolegliwości mogą oznaczać. W niektórych przypadkach bardzo łatwo jest przegapić objawy poważnej choroby lub w drugą stronę, wpaść w panikę i wzywać karetkę, gdy problem jest zupełnie błahy. Wyjaśniamy, w jaki sposób zdiagnozować ból u dzieci, w różnych przedziałach wiekowych, oraz w jaki sposób radzić sobie z dolegliwościami bólowymi.

Jak małe dzieci odczuwają i rozumieją ból?

Obecnie lekarze zgadzają się że ból, w sposób identyczny jak dorośli, odczuwają nawet najmłodsze, czy też przedwcześnie urodzone dzieci. W przeszłości nie było to wcale oceniane tak jednoznacznie. Jeszcze na początku lat 90. lekceważono ten problem i w wielu przypadkach anestezjolodzy rezygnowali ze znieczulenia przewodowego. Nieoczywistą kwestią pozostaje jednak  w dalszym ciągu reakcja na ból, która umożliwia zdiagnozowanie go i rozpoczęcie leczenia. U najmłodszych dzieci zazwyczaj reakcją świadczącą o odczuwaniu bólu lub dyskomfortu jest głośny płacz. Jednak już u niemowląt brak płaczu nie musi wcale oznaczać, że dziecko nie cierpi. Po upadku dziecko zamiast zalać się łzami może wstać, jakby nic się nie stało i zwracać uwagę na Twoje zachowanie – reakcja na ból u malucha bywa w niektórych przypadkach uzależniona od czynników społecznych, mówiąc prościej: dzieci uczą się „właściwej” reakcji na ból od dorosłych.

W jaki sposób zdiagnozować ból u dzieci w różnych przedziałach wiekowych?

Ból w wieku 1-6 lat

Dziecko w tym przedziale wiekowym może mieć problemy z komunikowaniem dolegliwości bólowych – często uważa, że jego myśli są zrozumiałe dla otoczenia, dlatego też może zakładać, że otoczenie zdaje sobie sprawę z jego cierpienia. Dzieci w wieku przedszkolnym w niektórych przypadkach mogą postrzegać ból np. związany z koniecznymi zabiegami medycznymi jako karę za złe zachowanie. Z tego powodu bardzo ważna jest wzmożona obserwacja i dopytywanie dziecka o samopoczucie.

Ból u dzieci w wieku 7-11 lat

W tym wieku dziecko czuje już potrzebę komunikowania bólu, jednak może mieć problemy, by sprecyzować jaka jest jego intensywność, czy jest on silniejszy niż ból odczuwany w przeszłości lub co jest najgorsze w bólu, który odczuwa. Lekarz pediatra powinien to zweryfikować rozmawiając z dzieckiem, dla rodziców często może to być problematyczne.

Ból u dzieci powyżej 12. roku życia

Po dwunastym roku życia dziecko powinno mieć rozwiniętą zdolność abstrakcyjnego myślenia. Podobnie jak dorośli potrafi ocenić intensywność bólu, jasno komunikować i opisać swoje dolegliwości. 

Najczęstsze przyczyny bólu u dziecka

Podobnie jak w przypadku dorosłych, możemy wyróżnić ból ostry – intensywny i krótkotrwały oraz ból przewlekły. Każdy rodzaj bólu wymaga nieco odmiennego podejścia. Aby skutecznie leczyć dolegliwości bólowe, konieczne jest znalezienie przyczyny problemów. Wśród częstych przyczyn bólu u dzieci wymienia się:

• urazy, zranienia i wypadki;
• ząbkowanie;
• silny stres – może być przyczyną bólu głowy lub brzucha, nudności, wymiotów;
• wirusy i infekcje skutkujące bólem głowy, gardła, mięśni i stawów;
• choroby przewlekłe.

Co na ból u dziecka?

Silne leki przeciwbólowe u dzieci poniżej dwunastego roku życia powinny być stosowane z najwyższą ostrożnością i zawsze po konsultacji z lekarzem lub farmaceutą. Bezpieczniejsze są łagodne leki bez recepty przeznaczone dla dzieci, bazujące na paracetamolu. Także w ich wypadku powinniśmy jednak sprawdzać ulotkę i uważać, by nie przekraczać zalecanego dawkowania. Bez obaw możemy stosować tradycyjne domowe sposoby na leczenie bólu u dzieci – w przypadku lżejszych dolegliwości pomóc mogą ziołowe herbatki, masaż czy relaksacja. Należy pamiętać o tym, że w przypadku silnego, narastającego bólu zawsze należy zabrać dziecko do lekarza.

Więcej informacji na ten temat znajdziesz również w artykule: Jak radzić sobie z bólem u dziecka?